Ẩm thực Việt Nam luôn là một trong những nền ẩm thực nổi tiếng. Điều gì đã mang đến sức hấp dẫn khó cưỡng từ các món ăn quen thuộc với người Việt đến tâm hồn thực khách quốc tế? Đó là vì mùi vị đặc trưng của mỗi món, hay vì sự đơn giản nhưng tinh tế trong cách chế biến ẩm thực người Việt?
Hàng ngàn món ăn trải khắp chiều dài đất nước, với nguyên liệu và cách chế biến đa dạng, nhưng giữa chúng đều có một điểm chung: sự cân bằng các loại gia vị, sự phối hợp Âm Dương, và hơn cả, là những nỗ lực học hỏi không ngừng nhưng lại chưa bao giờ quên hướng về nguồn cội.
- Yếu tố địa lí ảnh hưởng lớn đến nền ẩm thực:
Yếu tố đại lí có ảnh hưởng rất lớn đến hương vị ẩm thực Việt Nam. Đất nước chúng ta có hình chữ S, phía Bắc giáp với Trung Quốc, phía Tây giáp Lào và Campuchia, và giáp biển về phía Đông với đường bờ biển dài hơn 3.000 km.
Các món ăn của miền Bắc chịu ảnh hưởng lớn bởi Trung Quốc với các món xào và mì/phở nước. Khi di chuyển về phía nam, hương vị ẩm thực hòa trộn với mùi vị các nước láng giềng Lào và Campuchia. Các món ăn ở miền Nam Việt Nam thường lấy vị ngọt làm chủ đạo: ngọt trong nước dùng phở, bột ngọt và đường được sử dụng rất nhiều, và những món ăn cũng ngọt ngào béo ngậy vị nước cốt dừa.
- Chịu ảnh hưởng của ẩm thực Pháp:
Để thực sự hiểu được ẩm thực Việt Nam, chúng ta không thể không nhắc tới ảnh hưởng của nền ẩm thực Pháp từ những năm chiến tranh. Không chỉ về kiến trúc, con người, ẩm thực Pháp cũng kết hợp với hương vị Việt Nam để làm nên những món ăn độc đáo. Điển hình nhất là Bánh mì, món ăn sáng quen thuộc của mọi người Việt. Nhưng khi người Pháp ăn bánh mì giòn với Pate và cà phê, thì người Việt đã sáng chế ra cho mình một món ăn với cá tính riêng biệt với các loại thịt nướng, chả cá, rau mùi, đồ chua và tương ớt…
Phở cũng là một món quốc hồn quốc túy của Việt Nam đã trở nên nổi tiếng trên toàn thế giới. Có giả thiết cho rằng Phở bắt nguồn từ phương pháp chế biến món thịt hầm của Pháp (pot-au-feu). Sự có mặt của Pháp ở Việt Nam trong thời kì chiến tranh có lẽ củng cố luận điểm này, nhưng việc phở có nhiều gia vị và rau mùi nguồn gốc từ châu Á, đặc biệt là Việt Nam, đã bác bỏ chúng. Đến nay, nguồn gốc món Phở vẫn khiến nhiều nhà nghiên cứu đau đầu.
- Gạo và nước mắm là hai nguyên liệu cơ bản:
Có thể nói, hai loại nguyên liệu này chính là linh hồn của toàn bộ các món ăn Việt Nam. Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai trên thế giới (sau Thái Lan). Mọi vùng miền ở nước ta đều trồng lúa, có lẽ vì vậy mà gạo đã trở thành món ăn chính của người Việt. Mọi người ăn gạo vào tất cả các bữa trong ngày: bữa sáng (bún gạo, phở…), bữa trưa và tối (cơm), thậm chí cả món tráng miệng và ăn chơi (bánh tráng, chè, gạo bung…). Bạn không thể đi đến bất kì vùng miền nào của Việt Nam mà không nhận ra sự ảnh hưởng mạnh mẽ của gạo trong nền ẩm thực.
Hầu như người Việt hấp thụ muối qua nước mắm. Nước mắm có thể dùng để chấm, nấu sôi làm món kho, dùng làm gia vị nêm nếm… Có lẽ rất khó để tìm ra những món ăn Việt Nam không sử dụng nước mắm.
- Sử dụng nhiều hương liệu và các loại thảo mộc:
Món ăn Việt Nam sử dụng nhiều loại rau củ tươi, các loại thảo mộc, gia vị và các loại thực vật mùi tự nhiên (hồi, quế, hành lá, rau thơm…), từ các món chính như Phở, Bánh xèo đến các món phụ như chả giò và các loại chè… Sự tươi mới là yếu tố lựa chọn đầu tiên của các bà mẹ Việt Nam khi đi chợ nấu ăn cho gia đình.
- Không sử dụng nhiều bơ/phô mai:
Ẩm thực Việt Nam không cung cấp canxi cho cơ thể bằng các loại bơ, phô mai như phương Tây, thay vào đó, họ sử dụng trực tiếp xương cá và vỏ các loài tôm. Mọi thứ đều được chiên giòn dễ nhai và tiêu hóa.
- Sử dụng trái cây làm rau củ và món tráng miệng:
Những loại trái cây chưa chín được người Việt sử dụng giống rau củ. Bạn có thể thấy gỏi mít (làm từ mít sống), gỏi đu đủ (làm từ đu đủ xanh) hoặc hoa chuối bào mỏng dùng như rau ăn kèm các món lẩu. Người Việt cũng không tráng miệng bằng bánh ngọt như người phương Tây, với họ, một bữa tráng miệng tuyệt vời nhất là một dĩa trái cây nhiệt đới (xoài chín, chuối, dứa, dưa hấu…) cùng một bình trà nóng.
